خیلی وقت بود که میخواستم مطالبی را در رابطه با گرفتن چاپ باکیفیت از ماشین افست خشک بنویسم اما دیدم اگر به این شیوه ای که این بخش آموزش شروع شده ادامه دهم خیلی زمان خواهد برد تا به این قسمت برسم بنابر این تصمیم گرفتم موضوعات را به ترتیب کتابی پیش نرفته بلکه موضوعات مهم را اول شروع کنم . بخصوص وقتی به عنوان داور در بخش مسابقه وزارت ارشاد لازم شد کارهای چاپی را داوری کنم که با کمال تاسف نه من و نه همکاران دیگرم نتوانستیم حتی یک کار چاپی را دارای حداقل ها بدانیم تا در مسابقه شرکت داده شود.
برای داشتن یک محصول چاپی زیبا ،کار را گرافیست شروع میکند. کاری که طرح اولیه با ارزش نداشته باشد زحمت بقیه را هم خراب خواهد کرد.مهمترین ویژگی که تمام ماشین های افست خشک دارند این است که استفاده نمیکنند. اینجا فقط یک گرافیست خوب است که با CMYKمانند ماشین های افست کاغذ از رنگهای

شناخت درست از ویژگی های این نوع ماشین ها میتواند کارهای عالی تحویل دهد.مشکل عمده ما در ایران این است که با کمال تاسف تا کنون حتی یک گرافیست سعی نکرده که با توجه به مشخصات این ماشین کار طراحی را انجام دهد شاهد این موضوع هم کارهای چاپی تماما بی ارزشی است که ما هر روزه میبینیم با توجه به اینکه انواع ماشین های چاپ با مارک های معرف هم در ایران موجود است. دلیل اینکه چرا در ایران اینگونه شده، این است که بطور مثال در اروپا شرکتهای تولید و چاپی هستند که چندین هزار پرسنل دارند بنابر این قادر هستند که چندین گرافیست توانا را تمام وقت استخدام کنند تا فقط روی ماشین خاص تمرکز پیدا کرده تجربه بدست آورند ولی گرافیست های ما اینجا اکثرا مثل یک بقالی  روستا ئی از شیر مرغ گرفته تا جون آدمیزاد عرضه میکنند. و نهایتا فرصت پیدا کردن تخصص در یک کار را پیدا نمیکنند.
اولین و اساسی ترین نکته و تفاوت این است که  این ماشین ها در مورد ترکیب رنگ محدودیت  دارند .در ماشین های چاپ افست کاغذ برای درست کردن رنگ سبز دانه های ریز از رنگ آبی (سایان) و رنگ زرد را در کاغذ کنار هم چاپ میکنند و  شما این نقاط رنگی را سبزمی بینید.و عملا از کنار هم چیدن نقاط رنگی از چهار رنگ  آبی(سایان)   -قرمز(مجنتا)   -زرد   - سیاه  تمام طیف رنگ را در روی کار چاپی ایجاد میکنند. با یک ذره بین ساده میتوانید کنار هم قرار گرفتن این نقاط را به راحتی ببینید. اما در ماشین افست خشک گرافیست باید به تعداد ایستگاههای چاپ ماشین خروجی فیلم بگیرد . یعنی در یک کار ساده چاپی بطور مثال پنج رنگ، باید طرح فقط شامل پنج رنگ باشد که نمیتوانند با اختلاط هم رنگ جدیدی درست کنند. پس در این کار باید مثلا یک ایستگاه رنگ سبز چمنی چاپ کند ایستگاه بعد رنگ نارنجی و بعدی رنگ سرمه ای و الی آخر.

چه مشکلی برای ترکیب رنگ است؟

در این ماشین ها اول رنگها به نوبت به روی یک لاستیک واسطه منتقل میشود و لاستیک واسط در تماس با قطعه کار در یک عمل تمامی رنگها را بر روی قطعه کار منتقل میکند. حالا اگر بر روی طرح چاپی دو رنگ هم پوشانی داشته باشند یعنی در روی لاستیک واسط کلیشه ها مثلا بر روی قسمتی که رنگ مشکی قرار گرفته کلیشه بعدی رنگ زرد اعمال کند  کلیشه رنگ زرد به دلیل تماس با مرکب مشکی روی لاستیک واسطه به رنگ مشکی آلوده خواهد شد. بنابر این در چاپ بعدی دیگر ما رنگ زرد نخواهیم داشت بلکه به تناسب سطح تماس کلیشه زرد با مرکب مشکی یک رنگ زرد کثیف بر روی کار منتقل خواهد شد. به همین دلیل شما نخواهید توانست با کنار هم قرار دادن نقاط زرد و آبی بر روی قطعه کار رنگ سبز ایجاد کنید .چون همانطور که توضیح داده شد بعد از چند چاپ بدلیل انتقال مرکب کلیشه ها به همدیگر رنگها روی قطعه کار به هم خواهد ریخت. این مسئله در چاپ کاغذ بوسیله ماشین های افست اصلا اتفاق نمی افتد چون رنگ ها در این ماشین ها نه هم زمان بلکه به نوبت بر روی کار منتقل میشوند و امکان انتقال رنگ از کلیشه ای به کلیشه دیگر ممکن نیست. حالا در مورد اینکه چرا در چاپ لیوان و تیوب و غیره این روش چاپ استفاده میشود نیاز به وارد شدن به بحث مفصلی است که در طبقه بندی این  مطلب نیست.

تکنیک های ایجاد ترکیب رنگ در ماشین های افست خشک.
موردی که در طرحهای با ترکیب رنگ اپراتور ماشین باید توجه کند این است که رنگهای تیره تر را به ایستگاههای آخری ببندد.وهمچنین در تنظیم رنگها دقت کند که حد اقل همپوشانی اتفاق بیفتد.عملا این تنها کاری است که مربوط به ماشین  و اپراتوری آن در این زمینه است و تمام هنر این کار به توانائی گرافیست محدود میشود.
تکنیک اول – استفاده محدود از رنگ زرد.
مورد عمومی که گرافیست باید در نظر بگیرد این است که در طراحی با استفاده از فیلتر های نرم افزاری سعی کند که رنگ زرد را درقسمتهائی از طرح که میخواهد ترکیب رنگ داشته باشد تا جای ممکن کمتر کند چون زرد آسیب پذیر ترین رنگ در مقابل آلودگی با رنگهای دیگر است.

تکنیک دوم – مصرف رنگ زرد خالص.
اگر در قسمتی از یک طرح مجبور شدید ترامهای رنگ زرد را بر روی رنگهای دیگر منطبق کنید سعی کنید تا در قسمتهای دیگر طرح تا جای ممکن رنگ زرد را بصورت تنها استفاده کنید.
در توضیح این موضوع باید تصور کنید که ایستگاه زرد دو ورودی رنگ دارد و یک خروجی یعنی همینطور که ایستگاه زرد مرکب را از مخزن پشت میگیرد کلیشه هم به دلیل تماس با مرکبی که قبلا روی بلنکت (لاستیک واسط) قرار گرفته  غلتکهای ایستگاه را با رنگ دیگری تغذیه میکند . حالا اگر کاری کنیم تا مقدار رنگ زرد تمیز ورودی به ایستگاه چاپ ، تا جای ممکن از رنگ ناخواسته ای که از بلانکت(لاستیک واسط) به ایستگاه منتقل شده بیشتر شود، کثیفی کمتری را در ایستگاه خواهیم دید.
با توضیحی کاملتر اگر بطور مثال یک واحد رنگ ناخواسته به لحاظ تماس کلیشه به ایستگاه منتقل میشود ما بایستی سعی کنیم مثلا ده واحد هم مرکب تمیز از مرکب دان به ایستگاه وارد کنیم حالا باید گرافیست سعی کند در طرح  این یازده واحد مرکب مصرف شود.

تکنیک سوم – همپوشانی بدون اشکال رنگهای نزدیک.
میتوان برای بک گراند یک طرح چاپی از دو رنگ سبز تیره و سبز روشن استفاده کرد بصورتی که در مرز به هم رسیدن ، رنگها بر روی هم بصورت ترام منطبق شود . تا در عمل یک زمینه(  بک گراند ) داشته باشیم که  بطور خطی از سبز سیر به سبز روشن میرسد. و بیننده هیچ خطی در در تقاطع این دو رنگ نخواهد دید. این تکنیک در سایر رنگهای نزدیک به هم نیز ممکن است. توضیح فنی این موضوع این است که به دلیل نزدیکی رنگها به هم تاثیر آلودگی کم خواهد بود و تا جائی که میتواند قابل صرف نظر کردن باشد.

تکنیک چهارم – اعمال دانه های مرکب مشکی بر روی سایر رنگها.
برعکس رنگ زرد رنگ مشکی خیلی به سختی آلوده میشود. و به همین دلیل میتوان با اعمال ترامهای مشکی بطور حساب شده بر روی رنگهای دیگر طیف های جذابی از رنگها را ساخت بطور مثال نمونه ای دیده ام از تصویر توت فرنگی که با استفاده از دو رنگ قرمز و مشکی به واقعی ترین و زیبا ترین صورت کار شده بود.
اما حتی در این مورد هم سعی شود ترام مشکی کمتر روی زرد منطبق شود. توضیح فنی موضوع به این گونه است که اپراتور رنگ قرمز را به عنوان رنگ اول میبندد و رنگ آخری را به مشکی اختصاص میدهد . یعنی بلانکت(واسط لاستیکی) اول رنگ قرمز را برداشته سپس با رنگ مشکی تماس پیدا میکند. و اگر مرکب مشکی روی کلیشه ، با رنگ قرمز روی بلانکت تماس پیدا میکند به دلیل پوشش قوی رنگ مشکی این آلودگی خیلی کم بر روی آن اثر خواهد گذاشت . اما باید باز در مورد رنگ زرد احتیاط شود چون بلانکت بعد از تماس با قطعه کار تمام مرکب خود را بر روی آن منتقل نمیکند و در برگشت باز حاوی مقداری مرکب مشکی هست که در صورت تماس با کلیشه زرد بتواند رنگ زرد را خراب کند.

حالا فقط با توجه به  همین چند مورد بالا و گرفتن چند نمونه کار عملی که بتوان تناسب ها را در موارد گفته شده بدست آورد و همچنین مقداری ذوق هنری و تسلط به نرم افزار های گرافیکی میتوان کارهای ارزشمندی ایجاد کرد.

نکاتی در مورد طراحی یک نقش برای چاپ با ماشین افست خشک